کشاورزي زيستي چيست؟

کشاورزي زيستي چيست؟

کشاورزی ارگانیک |  Organic agronomic                                      

کشاورزي زيستي يکي از نظام هاي بسيار کهن کشاورزي است که بشر از سال هاي گذشته با آن آشنا بوده است, اما رشد سريع جوامع انساني, افزايش فرهنگ مصرف و عدم تعادل ميان توليد و مصرف, باعث جایگزینی کشاورزی صنعتی به کشاورزی سنتی شده است.استفاده از فناوري هايي مانند توليد و کشت گسترده ارقام پر محصول گونه هاي باغی, زراعی, ترويج و استفاده از انواع کودها و سموم شيميايي, نقش مهمي در افزايش توليدات کشاورزي ايفا کرد.هم چنين مهندسي ژنتيک و بيوتکنولوژي از فن آوري هاي جديد بشر در سه دهه اخير است که, انقلاب بزرگي را در امر افزايش توليدات کشاورزي به وجود آورده است.

در نتيجه به کارگيري فن آوري هاي در پيش گفته شده, کشاورزي سنتي تغيير يافته و به شکل مدرن و صنعتي درآمده است.شایان به ذکر است که سيستم کشاورزي ارگانيک درطول دو دهه اخير به طور قابل ملاحظه ای مورد توجه قرار گرفته است.بسياري از کارشناسان اين ساز و کار را پاسخي براي برطرف کردن مشکلات کنوني کشاورزي در دنيا مي دانند, به شيوه اي که از منظر حفاظت محيط زيست, منابع تجديد ناپذير, بهبود کيفيت مواد غذايي, کاهش توليد فرآورده هاي مازاد و غير ضروري و جهت گيري بخش کشاورزي به سوي نيازهاي بازار مؤثر است.کشاورزي ارگانيک به طورکامل متّکي برحفظ تعادل اکولوژيک و تقويت فرآيندهاي بيولوژيکي تا حد مطلوب آنها می باشد, از سويي حفظ ميکروارگانيسم ها, ساختمان خاک و حشرات در اين سيستم لازم و ضروري مي باشد.به دليل خودداري از مصرف نهاده هاي شيميايي و مصرف اندک يا عدم مصرف نهاده هاي خارجي در اين سيستم فشار چنداني بر منابع محدود زميني وارد نمي شود.امروزه مواد زيان آور و آثار بقاياي سموم و آفت کش ها در مواد غذايي و آلودگي آب هاي زيرزميني به نيترات بسيار مورد توجه عموم قرار گرفته است.اکثر مردم بر اساس الگوي غذايي روزانه خود مقادير قابل توجهي از باقيمانده آفت کش ها و سموم ديگر را مصرف مي کنند که در طولاني مدت باعث بروز مشکلات مهمي براي مصرف کنندگان اين محصولات خواهد شد.شايان ذکر است به دليل ويژگي هاي مثبت سيستم ارگانيک و محصولات اين روش کشاورزي در مقايسه با ساير محصولات, (براي نمونه ماده ي خشک و محتواي پروتئين بیشتر, طعم بهتر و کيفيت مطلوب تر محصولات توليد شده به شيوه ارگانيک) اين نوع از کشاورزي محبوبيت بسياري در جوامع کسب کرده است.

افزايش ميزان تقاضا براي محصولات کشاورزي زيستي از سوي مصرف کنندگان منجر به پيدايي بازارهاي جديدي براي فروش اين محصولات شده است.درحال حاضر در بسياري از کشورهاي جهان کشاورزي ارگانيک درحال اجرا بوده و مناطق تحت مديريت ارگانيک و بازار صادراتي اين محصولات درحال افزايش است.اين درحالي است که کشور ما با توجه به شرايط مناسب و نيروي کار فراوان حرکت قابل توجهي براي برنامه ريزي, هدايت و حمايت از اين روش توليد نداشته و کشاورزان از اين مزيت مناسب و کل جامعه از موقعيت بهبود تغذيه, بهداشت و محيط زندگي خود محروم مانده اند.تعريف کشاورزي زيستي در کشورهاي گوناگون متفاوت است، اما اين تعاريف داراي وجه اشتراکي عبارت از مصرف به شدت محدود کودهاي شيميايي و سموم دفع آفات نباتي در توليد محصولات کشاورزي, تعامل سازگار فعاليت هاي انساني با چرخه ي طبيعت و استفاده ي متعادل و منطقي از آن هستند, گفتني ست اين امر منجر به ايجاد تعادل پايدار در منابع پايه آب و خاک خواهد شد.در کشاورزي زيستي با استفاده ي مناسب از منابع تجديد پذير امکان و توان توليد مقادير قابل قبولي از محصولات زراعي, دامي و مواد غذايي مورد نياز انسان و هم چنين شرايطي همانند مصونيت در برابر آفات و بيماري ها براي گياهان و دام ها فراهم مي شود.بنابراين, هدف پايداري در درون مفهوم کشاورزي زيستي نهفته است و يکي از عوامل اصلي تعيين کننده در پذيرش يا اعمال روش هاي توليدي ويژه است.

اهداف کشاورزي زيستي

کشاورزي زيستي ساز وکاري شناخته شده براي توليد محصولات کشاورزي و دامي است که بهداشت اکوسيستم هاي کشاورزي را هم زمان با توليد غذاي سالم ارتقاء مي دهد.قابل ذکر است که اين نوع از کشاورزي,  از کشت منظم و عمليات بيولوژيکي براي کنترل علف هاي هرز و آفات, پيدايي خاکي حاصل خيز, بالا بردن چرخه هاي بيولوژيکي و افزايش تنوع زيستي استفاده مي کند.در واقع هدف کشاورزي ارگانيک ايجاد سيستم هاي توليد کشاورزي يکپارچه ي نظام يافته و انساني است که تضادي با منافع محيطي و اقتصادي ندارد.در اين نوع کشاورزي علاوه بر آن که آسيب چنداني به منابع تجديد پذير مورد بهره برداري توسط بخش کشاورزي وارد نمي شود امکان و توان توليد مقادير قابل توجهي از محصولات زراعي, باغي, دامي و مواد غذايي موردنياز انسان و هم چنين شرايطي همانند مصونيت در برابر آفات و بيماري ها براي گياهان و دام ها را فراهم مي کند, بنابراين هدف پايداري درون مفهوم کشاورزي ارگانيک نهفته است و يکي از عوامل اصلي تعيين کننده در پذيرش يا اعمال روش هاي توليدي ويژه است.واژه ي (پايدار) در مفهوم گسترده بر حفظ منابع تجديد پذير(خاک, انرژي, کاني ها) و موضوعات زيست محيطي و پايداري اجتماعي اهميت بسياري قائل مي شود.واژه ي (ارگانيک) بهترين مفهومي است که علاوه بر اشاره به نوع نهاده هاي استفاده شده، به مزرعه به عنوان موجودي زنده اي واحد و منسجمي مي نگرد که تمامي اجزاء تشکيل دهنده ي آن يعني خاک, کاني ها, مواد آلي, ميکرو ارگانيسم ها, آفات, گياهان, حيوانات و انسان بر يکديگر اثر متقابل دارند.در بسياري از کشورهاي اروپايي کشاورزي ارگانيک به عنوان کشاورزي اکولوژيک شناخته شده است که در اين نوع از کشاورزي مطرح مي شود مديريت و کنترل اکوسيستم را مي توان جايگزين مصرف نهاده هاي خارجي کرد.سيستم هاي توليد محصولات ارگانيک بر فعاليت مديريت دانش پايه، منابع داخل مزرعه و کار با طبيعت تاکيد دارند براي نمونه تناوب محصولات از خطر شيوع آفات جلوگيري مي کند و منجر به کاهش نياز به کنترل آفات مي شود.

سيستم هاي توليد محصولات زيستي براي دستيابي به اهداف زير طراحي مي شوند:

1-به حداکثر رساندن فعاليت بيولوژيکي خاک

2-پرورش دام با شرايط زندگي مطلوب از نظر بهداشت و سلامت

3-سالم نگه داشتن خاک در بلند مدت با به حداقل رساندن فرسايش خاک

4-بازيافت مواد اصلي گياهي و حيواني، بازگشت مواد غذايي به زمين و به حداقل رساندن استفاده از منابع غيرقابل تجديد

5-ارتقاء تعهد محيطي جهت استفاده از زمين, آب, هوا و به حداقل رسانيدن آلودگي کشاورزي

6-توليد غذا با کيفيت و کميت کافي

7-ايجاد هماهنگي ميان توليد محصولات کشاورزي و دامي

8-فراهم شدن شرايط زندگي مناسب براي تمام توليدکنندگان محصولات زيستي به منظور حفظ سلامتي کشاورزان, توسط ايجاد اکوسيستم سالم

9-افزايش درآمد کشاورزان در مناطق کم بازده و کاهش هزينه هاي توليد

10-توليد غذاي سالم و متنوع

11-توليد منسوجات بادوام و با کيفيت

12-حفظ تنوع ژنتيکي سيستم هاي توليد و محيط هاي اطراف آن ها شامل حفاظت از محيط زندگي گياهان و حيات وحش

13-ايجاد بهره برداري سالم از آب ها و حفاظت از منابع آبي و گونه هاي زيستي درون آن ها